Ова е репортажа на Бојан Стојковски кој присуствуваше на конференцијата IT ARENA во Лвив, Украина во септември од каде што ги пренесува и импресиите.
Копнени камиказе дронови, наметки за невидливост, користење на вештачката интелигенција за следење на непријателската војска… сето ова не е научна фантастика, туку реалност којашто може да се види на бојното поле во Украина, за време на војната која трае веќе 20 месеци.
Истовремено, оваа војна стана и првиот голем воен конфликт каде технологијата опремена со вештачка интелигенција, како што се беспилотните летала односно дронови, играат огромна улога, пред сѐ поради тоа што со нивното користење се намалуваат ризиците за човечкиот персонал.
Дроновите – ангели чувари на украинското небо
Во услови кога украинските градови постојано се мета на руските воздушни напади, дроновите стануваат клучен дел од украинскиот арсенал кој се применува во широк опсег на задачи – од надзор и напади врз руските сили, па сѐ до помош за испорака и евакуација. Неопходноста од дроновите како основна противодбрана на Украина од 10 пати поголемите руски воздушни сили го зголемија бројот на релевантни украински стартапи кои работат во оваа сфера.
Во моментов над 200 украински стартапи произведуваат дронови опремени со вештачка интелигенција и полуавтономни способности во тесна врска со воените единици која што им овозможува да направат итни прилагодувања за да ги намалат ранливостите на украинската војна. Експедитивните резултати кои ги носи примената на оваа технологија резултираше и со надворешни инвестиции, па така поранешниот советник на Пентагон за технологии со вештачка интелигенција и поранешен извршен директор на Google, Ерик Шмит, финансираше украински стартап за одбранбена технологија со 10 милиони долари.
Тука исто така е и инвестицијата од страна на турскиот одбранбен гигант и произведувач на дронови Бајкар, кој инвестираше речиси 100 милиони долари за изградбата на истражувачки центар и напреден производствен центар во Украина до 2025 година.
Ваквиот развој на настани го инспирираше и создавањето на одбранбениот кластер Brave1 – координативна платформа создадена од владата на Украина за промовирање на соработката помеѓу сите актери на одбранбената технологија во земјата. Уште поважно, Brave1 е тука за да ги финансира сите иновативни решенија и производи од страна на украинските стартапи кои работат во областа на одбранбената технологија.
Еден скорешен пример е претставувањето на новиот копнен дрон кој носи бомби и противтенковски мини во борба против руските тенкови. Дронот, наречен Ratel S или Honey Badger, може да носи до 35 килограми, со максимална брзина од 25 километри на час.
“Главната идеја е роботот да се користи како мобилна боева глава која носи противтенковски мини или други експлозивни направи“, објаснуваат од Brave1.
Потоа, туку се и иновациите од типот на невидлива наметка која ги штити украинските војници од термичка слика.
„Украинците создадоа супер одбрана против руските термални камери и дронови со термални камери. Наметката го блокира зрачењето на топлината и ги прави борците невидливи за непријателот“, изјави украинскиот министерот за дигитална трансформација, Михаило Федоров.
Борбата против руските дезинформации
Стартапите како Mantis Analytics пак, свој придонес во војната против Русија даваат преку софтверски производи кои служат за борба против руските дезинформации.
“Како Mantis Analytics посветени сме на когнитивната безбедност. Во моментов ние се наоѓаме во сржта на отпорот кон дезинформациите. Нашата задача вклучува не само да ги издржиме сите напади, туку и да извлечеме вредни сознанија од тековната ситуација. Истовремено, ние сме активно ангажирани во тестирање и усовршување на нови технологии кои би можеле да се покажат поволни и во други региони“, вели Максим Терешченко, извршен директор на Mantis Analytics.
Според него, многу од ваквите технологии се ставени на тест во реалните борбени услови во Украина, пред да преминат во индустриски развој и транзиција кон корпоративниот сектор.
Меѓу иновативните решенија изработени од страна на украинските стартапи тука се и ХИМЕРА, безбеден комуникациски систем за итни случаи, развиен од Миша Рудомински, исто така ко-основач на старапот Promin Aerospace. Софтверот „Кропива“ на Army SOS пак, стана суштинска алатка за планирање и ориентација, користена од страна на илјадници украински војници.
Според зборовите на Тетиана Остра, основач на военото училиште Бориветер, иновацијата не е ограничена само на оружје – таа се протега и на методите на обука. Украина истражува напредни системи за симулација од земји како Шведска и САД, потенцирајќи ја важноста на стратегијата и пошироката перспектива во воената обука.
“Бидејќи претставувам организација за обука и тренинг, навистина би сакала да се фокусирам на иновациите во обуката и да не мора да излегувате на бојното поле и да користите тешка машинерија, потоа оружје и да мора да користите гранати, куршуми за оваа обука, итн. Мораме да се фокусираме на ова, пред се поради тоа што обуката може да биде многу поефикасна – се работи за стратегија, за гледање на поголемата слика и за користење на повеќе иновации и технологии на бојното поле“, потенцира Остра.
Симулациски системи – еволуцијата на Skiftech од забава до борба
Украинскиот стартап Skiftech е една од компанијата која веќе подолго работи токму на создавањето на системи за тактичка симулација. Основана во 2013-та година, компанијата најпрво почнала со развој на опрема за воени Lasertag симулации и опрема за виртуелна реалност (VR).
“Во 2013 година, инструкторите од Харковскиот институт за тенковски трупи му пристапија на нашиот тим за развој на опрема за воени Lasertag. Како студент, таму бев на воена обука и се запознав со нивните учители и инструктори. Во тоа време, веќе имавме искуство во производство на опрема за Lasertag за бизниси и, патем, продолжуваме да го продолжиме овој потфат и денес, извезувајќи комерцијални Lasertag и опрема за VR во повеќе од 70 земји во светот. Сепак, ни недостасуваше длабоко разбирање на воените технологии, што претставуваше значаен предизвик за нас. Почнавме да го проучуваме ова поле, да ги дизајнираме и развиваме првите прототипови на симулатори. Една година подоцна, на институтот му доставивме тактички симулатори базирани на ласерска технологија. Така се појави Skiftech и од тогаш продолжува се развива“, раскажува Мајкл Обод, еден од ко-основачите на украинскиот стартап.
Во 2014-та година, Русија ја започна својата прва инвазија на Украина и во тој момент Skiftech решава да се посвети на решенија за развојот на одбранбената технологија во земјата.
“Нашата цел беше да создадеме решенија кои би можеле да симулираат борбени услови, да ја подобрат координацијата и да му овозможат на воениот персонал да практикува различни сценарија. Слични барања добивме и од војската. Ние често нагласуваме дека е подобро да се доживее „виртуелна смрт“ стотици пати за време на обуката од ласерски истрел со цел да се зголемат шансите да се преживее вистинска борба ситуација со непријателот“, потенцира Обод.
Некои од вработените на компанијата моментално служат војска и сето ова дополнително му помага на Skiftech за развојот и надградбите на постоечките производи.
“Тие се дизајнирани преку практични повратни информации од активните војници, командантите на единиците и инструкторите на академијата за обука, користејќи ги и најмалите детали. Овој пристап спасува животи со тоа што ги прави симулаторите што е можно пореални и ефективни“, вели Обод.
Skiftech исто така се обидува да вметне и вештачка интелигенција во развојот на нивните производи, што според Обод ќе стане и еден од примарните трендови кога станува збор за натамошниот развој на одбранбената технологија.
“Нашата примарна цел со вештачката интелигенција е да ја оптимизираме ефикасноста на опремата. Примарниот предизвик пак е брзо да одговориме на барањата на војската и да создадеме опрема за развој на тактики и оружје на фронтот. Па така, нашата мисија е да обезбедиме вредна поддршка за нашите бранители преку создавање опрема што потенцијално би можела да им ги спаси животите во иднина“, заклучува Обод.
Стани премиум член и доби пристап до сите содржини, специјален попуст на над 2.200 производи во ИТ маркет, верификуван профил и можност за огласување на ИТ Огласник. Плус ќе го поддржиш медиумот кој го градиме цели 16 години!
Доколку веќе имаш премиум членство, најави се тука.
Ваквиве приказни може да се опасни за развојот на технологијата каде обсолетни концепти се прикажуваат како револуционерни, што е сосем нереално и непотребно. Никаде во статијата не се спомнува колкава е навистина успешноста или пак тоа намерно се крие и се фејкува за да не престанат вложувањата.
Како и да е, да се надеваме дека нема да ги пратат истражувачите на фронтот и дека ќе остане колку-толку некаков Know how од сето тоа за идните генерации.