Западен Балкан се соочува со еден важен предизвик: усогласување на образованието и стручната обука со барања на локалните економии и глобалниот пазар на труд. За време на минатомесечниот Butterfly Innovation форум во Подгорица, Црна Гора, Јелена Маниќ Радоичиќ од Регионалниот предизвик на Фондот за Западен Балкан се осврна на дел од овие прашања.
„Замислете како би било ако имавме образовен систем, особено стручна обука, подобро усогласена со она што им е потребно на младите луѓе и на економиите?“ праша Радоичиќ. Нејзините забелешки потоа отворија една поширока дискусија поврзана со тоа како работната сила во регионот може да се здобие со основни вештини кои се потребни на денешниот пазар на труд.
Младинската невработеност како постојан предизвик
И покрај видните подобрувања во изминатата деценија, невработеноста кај младите и понатаму е критично прашање на Западен Балкан. Додека регионот забележа пад од речиси 50% на околу 20%, невработеноста е сепак значително повисока од просекот во државите на Европската унија. Како што истакна Радоичиќ, „не се работи само за невработеноста, туку и за вработливоста“. Неусогласеноста помеѓу научените вештини и бараните вештини е очигледна, особено во дигиталните и техничките области.
Прашањето не е ограничено само на техничките вештини. Радоичиќ ја истакна важноста на меките вештини, вклучително и емоционалната интелигенција, отпорноста на стрес и приспособливоста кон технолошките промени. „Тоа се вештините што им овозможуваат на поединците да напредуваат не само лично, туку и во рамките на нивните заедници и економии“, објасни таа.
Поврзаноста помеѓу образованието и вработувањето
Тема која се повторуваше за време на настанот беше поврзана со врската помеѓу образовните системи и пазарот на трудот. Традиционалните образовни модели во регионот имаат тенденција да ја нагласат теоријата наместо практичната примена.
Иако општото знаење останува да е од суштинска важност, Радоичиќ ја истакна потребата од повеќе образовни системи кои, засновани на побарувачката, ќе интегрираат вештини од реалниот свет. Таа го наведе успехот на швајцарскиот модел кој беспрекорно ги поврзува студентите со бизнисите и, преку чиракување, обезбедува услови за впивање знаење преку практично искуство.
„Во Западен Балкан, постои проблем со недостаток на образование кое се води од побарувачката. Што значи ова? Тоа значи дека образованието е изолирано, фокусирајќи се на пренесување вештини и знаења кои не се нужно усогласуваат со практичните примени. Како што многумина од нас знаат, особено оние кои се образовани во регион, има голем акцент на теоријата и науката, но дали е тоа навистина практично или применливо? Постигнувањето на вистинската рамнотежа останува значаен предизвик“, објаснува Радоичиќ.
Покрај тоа, моделите на дуално образование остануваат неконзистентни. На пример, Црна Гора и другите регионални економии пилотираат програми за стручно образование и обука. Сепак, како што истакна Радоичиќ, „Не се работи само за испраќање студенти каде можат да учат, туку и обезбедување квалитет преку регулаторни рамки, лиценцирани ментори и јасни стандарди за квалификации“.
Иновациите и улогата на партнерствата во приватниот сектор
Приватниот сектор има клучна улога во справувањето со овие предизвици. Компаниите треба поактивно да соработуваат со образовните институции за да обезбедат програмите за обука да се усогласат со потребите на индустријата. Радоичиќ сподели убедлив пример на програма за мехатроника. За потребите на оваа програма, таа соработувала со десет компании, се со цел да им обезбеди на студентите практично искуство. „Сите нивни студенти обезбедуваат пласмани во овие компании, стекнувајќи вештини кои се и признати и ценети“, рече таа.
Ваквите партнерства бараат взаемна посветеност. Владите и образовните институции мора да создадат стимулации за бизнисите кои, за возврат, ќе инвестираат во развојот на работната сила. Во Србија и Северна Македонија, финансиските субвенции и иницијативите за градење капацитет помагаат да се поттикне поголемо вклучување на приватниот сектор. Овие мерки, иако ветуваат, треба да бидат зголемени и одржливи низ целиот регион.
Додека невработеноста кај младите привлекува значително внимание, потребата за доживотно учење е од подеднакво критична важност. Како што забележа Радоичиќ, „Зошто да не зборуваме за возрасни лица кои сакаат да ги променат нивните кариери или пак да стекнат нови вештини? Пазарот на трудот постојано се менува, а доживотното учење гарантира работниците да останат конкурентни. Овде, исто така, се однесува и на прашањето на миграцијата на работната сила, поради која многу квалификувани поединци го напуштаат регионот за подобри можности во странство.
За поддршка на доживотното учење, Регионалниот фонд за предизвик инвестира во модернизирање на образовните институции со најнова технологија и методи на настава. Овие напори имаат за цел да го намалат јазот помеѓу образовните понуди и индустриските стандарди, помагајќи им на дипломираните и на професионалците од средината ефикасно да се натпреваруваат на глобалниот пазар.
„Бидејќи Западен Балкан се соочува со овој комплексен пејзаж, соработката останува од клучна важност. Ајде да истражиме што е достапно за нас како претприемачи, едукатори и креатори на политики за да имаме корист од овие можности. Заедно, можеме да го отклучиме потенцијалот на сите луѓе“. заклучи Радоичиќ.
Стани премиум член и доби пристап до сите содржини, специјален попуст на над 2.200 производи во ИТ маркет, верификуван профил и можност за огласување на ИТ Огласник. Плус ќе го поддржиш медиумот кој го градиме цели 16 години!
Доколку веќе имаш премиум членство, најави се тука.
